In de nacht van 23 op 24 maart 1945 staken de Geallieerde troepen tussen Wesel en Rees de Rijn over. Een geweldige troepenmacht kwam in beweging voor het laatste grote offensief van de oorlog: De bevrijding van de rest van Nederland en de verovering van Noordwest Duitsland tot aan de Elbe. Deze opdracht werd gegeven aan Generaal Crecar's Canadese 1e leger en General Dempsey's Britse 2e leger. De Achterhoek, Overijssel, en de 3 Noordelijke provincies zouden worden ingenomen door het Canadese 2e Legerkorps onder Generaal Simmonds. De uitzondering vormde het gebied ten Oosten van de lijn Varsseveld-Ruurlo-Borculo-Neede-Hengelo-Ootmarsum, die gold als operatie gebied van het Britse 30e Korps onder Luitenant-Generaal Horrocks.
Gendringen
Nog voordat Emmerich en Elten waren veroverd, overschreden de Engelsen op 28 maart 1945 bij grensovergang Pahlshoff de grens. Het zijn de infanteristen van 5th Battalion Duke of Cornwall’s Light Infantry (DCLI) gesteund door tanks van 4/7 Royal Dragoon Guards, een onderdeel van de Britse onafhankelijke 8e pantserbrigade "Fox Mask". De bevrijding van Mechelen kostte de DCLI 9 doden! In de namiddag van 28 maart wordt het gebied ten Noorden van Megchelen en Landfort ingenomen door het 7th Battalion Hampshire Regiment gesteund door tanks van 13/18 Royal Hussars (“Fox Mask”). De Hussars verliezen 2 tanks waarbij 6 soldaten sneuvelen en het 7th Bn Hampshire Regiment telt 4 gesneuvelden. Op 29 maart begint de Engelse aanval op Dinxperlo waarbij zeker 22 Engelse militairen sneuvelen. In de Gemeente Gendringen werd 3 dagen strijd geleverd, wat aan zeker 29 Canadezen en 28 Engelsen het leven kostte ! Op 31 maart viel Ulft, en op 1 april stonden de Canadezen voor Doetinchem.
Doetinchem
Doetinchem en omgeving werden verkend door het 8ste Canadese Verkennings Regiment. Daarna werd de aanval op Doetinchem ingezet door eenheden van de 5e Canadese infanteriebrigade, ondersteund door tanks van het Canadese 10e Pantser Regiment"The Fort Garry Horse". De aanval liep vast in de binnenstad die was afgegrendeld door met beton gevulde tramwagons. Infanteristen van Le Regiment de Maisonneuve en The Black Watch zuiverden de buitenwijken van Doetinchem en op 2 april werd de binnenstad na felle gevechten ingenomen door de infanteristen van The Calgary Highlanders. De strijd in en rond Doetinchem kostte aan zeker 11 Canadese soldaten het leven!
Hummelo
Op 2 april om kwart voor 7 in de morgen begonnen de infanteristen van The Black Watch (Royal Highland Regiment) ondersteund door tanks van de “Fort Garry Horse” aan de opmars richting Laag-Keppel en Hummelo. Nog voor de middag bereikten de troepen de Hummelse draai waar ze onder Duits vuur kwamen te liggen.. Daar werd nog even kort maar hevig gevochten. Na een stafvergadering op Groot Zande, waar ook de ondergrondse bij betrokken werd besloot men om 2 man als verkenner naar Hummelo te sturen om te kijken hoe sterk de verdediging was. Na gericht vuur van tanks en artillerie op diverse posities rond de Hummelse draai trokken de Duitsers zich terug. Bij de gevechten rond de Hummelse draai sneuvelden 3 soldaten van The Black Watch, zij werden in Langerak in een veldgraf begraven. Dit waren Corporal Frank BALSIS, Lance Sergeant Richard GIBBONS en Sergeant Edward POPE. Zij werden in 1946 overgebracht naar de Canadese begraafplaats in Groesbeek. De 2 verkenners vertrokken en in afwachting van hun terugkomst hielden de troepen halt. Een gedeelte van hen werd teruggeroepen richting Doetinchem om de hoofdaanvalsroute open te houden. Aan het eind van de middag kwamen de 2 verkenners terug met het bericht dat Hummelo werd verdedigd door ongeveer 20 Duitsers. Om kwart voor zes in de avond kreeg The Black Watch de opdracht om Hummelo en omgeving in te nemen. Om half 8 begon de aanval met een artilleriebeschieting. De D compagnie trok daarna zonder noemenswaardige tegenstand Hummelo binnen. De A compagnie bleef voor Hummelo in reserve, terwijl de C compagnie de bossen rondom Hummelo zuiverde.
Even later kwam op het Hoofdkwartier van de Brigade het bericht door dat de artillerie van de 3e Divisie klaarstond voor een beschieting van het dorp Hummelo en dat de D compagnie de kelders op moest zoeken! Echter de D compagnie meldde de inname van Hummelo en zo ontkwam Hummelo aan een beschieting! De Black Watch nam even later ook het gedeelte van Laag-Keppel ten Noorden van de Oude IJssel in (Noord van de huidige dode arm). In totaal namen The Black Watch meer dan 150 Duitsers gevangen in en rond Hummelo.
Op 2 april ‘s avonds om 8 uur was Hummelo in handen van The Black Watch of Canada.
Tijdens alle operaties in en rond Hummelo werden ze ondersteund door tanks van het 10e Pantser Regiment 'The Fort Garry Horse'. Deze eenheid behoorde tot de 2e Canadese Onafhankelijke Pantser Brigade.
Hummelo werd dus bevrijd door Canadese troepen van de 5e Canadese Infanterie Brigade. De 5e Canadese Infanterie Brigade was een onderdeel van de 2e Canadese Infanterie Divisie en bestond uit de volgende Regimenten:
- The Black Watch(Royal Highland Regiment) of Canada
- Le Regiment de Maisonneuve
- The Calgary Highlanders
Verdere ondersteuning was er van de 5e Compagnie van het Royal Canadian Army Service Corps (intendance en transport) en van artillerie, geneeskundige,verbindings en mechanisatietroepen. De 23ste Canadian Field Ambulance (een Canadees veldhospitaal) vestigde zich op 3 april 1945 in kasteel “Enghuizen”.
Na de bevrijding trok er een enorme Canadese troepenmacht behorende tot de 2e en 3e Canadese infanterie divisie door Hummelo naar de regio Zutphen waar zware strijd werd geleverd en tientallen Canadese soldaten sneuvelden.
Bronnen:
- National Archives of Canada, Ottawa – War Diaries van:
- 1st Bn.The Queens’s Own Rifles of Canada
- The Black Watch (Royal Highland Regiment) of Canada
- 10th Armoured Regiment “The Fort Garry Horse”.
- 23rd Canadian Field Ambulance - National Archives London- War Diaries van:
- 5th Bn Duke of Cornwall’s Light Infantry
- 7th Bn Hampshire Regiment
- 4/7th Royal Dragoon Guards
- 13/18 Royal Hussars - Gemeentearchief Hummelo en Keppel, Doetinchem en Gendringen
- Register “War Dead Of The British Commonwealth 1939-1945” : Groesbeek Canadian War Cemetery, Nijmegen
- Commonwealth War Graves Commission
- Archief Karl Lusink, Drempt.
Boeken:
- Er op of er Onder – Stork/Nederkoorn. 1946
- The Victory Campaign,” the operations in north-west europe 1944-1945” – Colonel C.P.Stacey, Ottawa 1960. (official history of the canadian army in the second world war)
- From D-Day to VE-Day – The Canadian Soldier – Jean Bouchery – 2003
Met dank aan:
- Diverse ooggetuigen in Hummelo en Keppel.
- Commonwealth War Graves Commission – Brief 17/02/1987
Bovenstaande foto is gemaakt ten tijde dat Hummelo in 1945 werd bevrijd door Canadese
troepen. De Canadese militair regelt het verkeer op het kruispunt Dorpsstraat/Keppelseweg
voor HCR de Gouden Karper. De Hummelose jeugd uit die tijd zwaait de colonne toe.
Artikel uit 'The Times' van 6 april 1945: de troepen van generaal Crerar's Canadian
First Army trekken door Hummelo richting Zutphen.
Canadese vlag uit de oorlogsjaren
Schouderembleem van de “Black Watch”
Bovenstaand overzicht is samengesteld door Karl Lusink uit Drempt (www.arga-nl.nl). © OVERNAME ALLEEN MET DUIDELIJKE BRONVERMELDING
